Training Project Amsterdam Seniors and Stroke (TAPASS)

Met dit promotieonderzoek is onderzocht wat de effecten zijn van cognitieve flexibiliteitstraining bij mensen die een beroerte gehad hebben. Daarnaast is onderzocht wat de relatie is tussen cognitieve veranderingen onder invloed van deze training en neuronale veranderingen. 

De vraag was of computertraining kon bijdragen aan een verbetering van het cognitief en executief functioneren na een CVA. Daartoe is het TAPASS-onderzoek opgezet: TrainingsProject Amsterdamse Senioren en Stroke. Er werd een interventietraining en een controletraining ontwikkeld. Beide trainingen bestonden uit 58 sessies van een halfuur, die gedaan werden in een periode van 12 weken. De interventietraining bestond uit negen taken in de cognitieve domeinen aandacht, werkgeheugen en redeneren. Elke 3 minuten werd er een taak van een ander cognitief domein gepresenteerd om zo de cognitieve flexibiliteit te stimuleren. De moeilijkheidsgraad van de taak paste zich aan de prestatie van de deelnemer aan. De controletraining daarentegen bestond uit vier taken die niet het executief functioneren poogden te trainen. De taken waren niet adaptief, de deelnemers deden de taak op eenzelfde niveau gedurende een bepaalde periode. De wachtlijst controlegroep kreeg geen trainingsprogramma aangeboden.

Er deden 97 thuiswonende CVA patiënten mee, waaronder (oud-)patiënten van Heliomare. De patiënten werden random toegewezen aan de drie groepen. Objectief en subjectief cognitief functioneren werd gemeten op de baseline, na 6 weken trainen of wachten en na 12 weken trainen of wachten en 4 weken na afronding van de training.

Resultaten

De resultaten lieten zien dat alle groepen verbeterden op drie van de vijf executieve functietaken. De samengestelde scores van aandacht, redeneren en psychomotorische snelheid waren ook verbeterd. Deze verbeteringen bleven stabiel gedurende 4 weken na afronding van de trainingen. De interventiegroep verbeterde niet meer dan de twee controlegroepen.

Er werd dus geen overtuigend bewijs gevonden voor transfer effecten van de training naar het cognitief functioneren. Ook het subjectief executief functioneren en het subjectief cognitief functioneren verbeterden in alle groepen, maar de vooruitgang was niet groter in de interventiegroep dan in de twee controlegroepen. Ook de naasten van de deelnemers merkten geen verbetering op na training of wachtperiode.

De conclusie is dat een veelbelovende, computergestuurde cognitieve flexibiiliteitstraining geen beter herstel van executief functioneren na een beroerte teweegbrengt dan wanneer er geen training of controletraining wordt gedaan.

Toepassing van de resultaten in de praktijk

Advies is om de computergestuurde training niet aanvullend aan te bieden, zonder andere vormen van cognitieve training.

Betrokken instellingen

• Heliomare

• Reade

• Afdeling Revalidatiegeneeskunde, Academisch Medisch Centrum

• Onderzoeksinstituut Psychologie, Universiteit van Amsterdam

Publicaties

Ven van de RM, Schmand B, Groet E, Veltman DJ, Murre JMJ. The effect of computer-based cognitive flexibility training on recovery of executive function after stroke: rationale, design and methods of the TAPASS study. BMC Neurology 2015, 15, 144.

Ven van de RM, Murre JM, Veltman DJ, Schmand BA. Computer-Based Cognitive
Training for Executive Functions after Stroke: A Systematic Review. Frontiers in human neuroscience 2016, 10, 150.

Ven van de RM, Buitenweg JI, Schmand B, Veltman DJ, Aaronson JA, Nijboer TC, Kruiper-Doesborgh SJ, Van Bennekom CA, Rasquin SM, Ridderinkhof KR, Murre JM. Brain training improves recovery after stroke but waiting list improves equally: A multicenter randomized controlled trial of a computer-based cognitive flexibility training. PLoS One 2017, 12(3), e0172993. doi: 10.1371/journal.pone.0172993.

Ven van de RM, Murre JMJ, Buitenweg JIV, Veltman DJ, Aaronson JA, Nijboer TCW, Kruiper-Doesborgh SJC, Van Bennekom CAM, Ridderinkhof KR, Schmand B. The influence of computer-based cognitive flexibility training on subjective cognitive well-being after stroke: A multi-center randomized controlled trial. PLoS One 2017, 12(11), e0187582.

Ven van de RM. Computer-based cognitive flexibility training after stroke. Enschede: Ipskamp. ISBN: 978-94-028-0587-1

Financiering

Het project is gefinancierd door NWO.

Looptijd

Startdatum: januari 2013

Geplande einddatum: juni 2017

Contactpersoon

Mw. M. Blankestijn