Individuele plaatsing en steun: een geschikte manier om mensen met niet-aangeboren hersenletsel zonder werk weer aan werk te helpen?

Werken is voor veel mensen belangrijk. Met de juiste begeleiding kunnen ook mensen met niet-aangeboren hersenletsel (NAH) geholpen worden richting werk. In ons project onderzochten we of het haalbaar is de ‘Individuele Plaatsing en Steun (IPS)’ methode te gebruiken om mensen met NAH naar werk te begeleiden. Bij IPS wordt voor personen die geen werk hebben, gezocht naar werk dat zij graag willen doen. Als een werkplek is gevonden, start de persoon gelijk met werken. Er wordt daarbij training en coaching gegeven op de werkplek. IPS wordt al zeer succesvol gebruikt bij mensen met psychische problemen. In ons project is gekeken of IPS ook goed is in te zetten bij mensen met NAH.

Doelen van het onderzoek

Het evalueren van de haalbaarheid en effecten van IPS bij mensen met NAH in de praktijk door middel van een pilot onderzoek
Het genereren van meer inzicht in de mogelijkheden voor bredere implementatie van IPS bij mensen met NAH

Hoe is dit onderzocht

Samen met de (zorg)instellingen Heliomare, Boogh (tegenwoordig: InteraktContour) en Siza zijn we gaan kijken of IPS inderdaad is in te zetten bij mensen met NAH en wat de resultaten zijn van IPS. Binnen de instellingen werden re-integratiedeskundigen opgeleid tot IPS-trajectbegeleider.

De IPS-trajectbegeleiders begeleidden in totaal 15 mensen met NAH in de chronische fase maximaal 1 jaar volgens IPS. Er is daarbij gekeken of IPS werd uitgevoerd zoals de bedoeling is en of mensen aan het werk kwamen. Daarnaast hebben we onder andere ook gevraagd wat ze van de begeleiding vonden en of ze tevreden waren met het resultaat van de begeleiding. Dit laatste hebben we ook gevraagd aan een naaste van de deelnemers en de (potentiële) werkgever.

Om meer inzicht te krijgen in de mogelijkheden voor bredere implementatie van IPS bij mensen met NAH, zijn verschillende stappen gezet. Zo is er gekeken wat er al bekend is over IPS in Nederland, zijn er interviews gehouden met de IPS-trajectbegeleiders, deelnemers aan het onderzoek en sleutelfiguren van bijvoorbeeld UWV en zijn er gesprekken geweest met de leden van de klankbordgroep van het project en ervaringsdeskundigen met NAH.

Resultaten

IPS blijkt toepasbaar te zijn bij mensen met NAH want:

1) de resultaten van de pilot waren goed; de helft van de deelnemers vond een betaalde baan;

2) de betrokkenen waren over het algemeen tevreden over de IPS-begeleiding en de resultaten hiervan;

3) IPS kon in de pilot redelijk modelgetrouw worden uitgevoerd.

Niet alle onderdelen van IPS konden even goed worden uitgevoerd. IPS kent acht principes waaraan voldaan zou moeten worden, drie hiervan leken moeilijker uitvoerbaar binnen de pilot. Dit waren de principes ‘baan(kans) ontwikkeling’; ‘integratie van toeleiding naar werk en zorg’; ‘snel zoeken, snel plaatsen’. Deze principes vragen om aandacht als IPS in de toekomst breder ingezet gaat worden bij mensen met NAH.

De inzichten in mogelijkheden voor bredere implementatie van IPS bij mensen met NAH en tips en adviezen zijn beschreven in een rapport en een handreiking. Daarnaast is een film gemaakt waarin het resultaat van IPS voor een deelnemer en werkgever wordt getoond. Alle informatie is hieronder te vinden onder het kopje 'Producten'.

Conclusies

Het is haalbaar om IPS toe te passen bij mensen met NAH en het zou een mooie aanvulling kunnen zijn op de bestaande re-integratietrajecten voor mensen met NAH.
Wel zijn de resultaten gebaseerd op een kleine pilot waarbij een IPS-traject slechts een jaar duurde. En er blijken een aantal principes van IPS te zijn die om aandacht vragen bij de implementatie.
Daarnaast moet financiering van de trajecten geregeld worden maar de stap van ons onderzoek naar landelijke toepassing en financiering van IPS bij mensen met NAH is nog te groot.
Op basis van de bevindingen van het project adviseren we diverse stakeholders om de ontwikkeling van IPS voor mensen met NAH verder te vervolgen.
Daarbij raden we aan om stapsgewijs meer ervaring op te doen vanuit een beperkte groep instellingen die de IPS-methode bij mensen met NAH toepassen. Monitoring van de resultaten en onderzoek naar de uitvoering is hierbij belangrijk.

Vervolg

In mei 2025 zijn we gestart met een vervolgproject dat bij kan dragen aan de doorontwikkeling en implementatie van de eerdere projectresultaten.

Doel
Het vervolgproject heeft vier doelen:
1) Inzicht geven in potentiële aanbieders en deelnemers voor IPS bij mensen met NAH.
2) Kennis overdragen richting potentiële aanbieders van IPS bij mensen met NAH als opmaat voor een mogelijke vervolgstap waarbij ervaring kan worden opgedaan vanuit een beperkte groep instellingen.
3) IPS-trajectbegeleiders die IPS-trajecten aan mensen met NAH (en psychische aandoeningen) kennis bieden over de begeleiding van deze doelgroep.
4) Landelijke financiers inzicht geven in de mogelijke opbrengsten en potentie van IPS bij mensen met NAH.
Met als uiteindelijke stip op de horizon brede implementatie van IPS bij mensen met NAH in Nederland.

Hoe wordt dit onderzocht?
Er wordt een inventarisatie uitgevoerd naar hoeveel instellingen IPS zouden kunnen gaan bieden voor mensen met NAH en om hoeveel mensen het zou gaan. Aan medewerkers van instellingen die enthousiast zijn over het bieden van IPS aan mensen met NAH worden vervolgens workshops gegeven over de haalbaarheid en implementatie van IPS. We ontwikkelen ook een folder voor IPS-trajectbegeleiders over de begeleiding van mensen met NAH. Tot slot organiseren we een bijeenkomst met mogelijke landelijke financiers, waarin we de uitkomsten presenteren en in gesprek gaan over mogelijke vervolgstappen richting bredere implementatie van IPS bij mensen met NAH.

Verwachte resultaten
Door dit project kunnen we voorzien in de kennis die nodig is voor bredere implementatie van IPS bij mensen met NAH en partijen praktisch ondersteunen bij de stappen die hiervoor nodig zijn. We krijgen inzicht in hoeveel instellingen IPS bij mensen met NAH zouden kunnen aanbieden en om hoeveel potentiële deelnemers het gaat. Deze informatie helpt bij het creëren van draagvlak bij partijen die IPS-trajecten voor mensen met NAH kunnen financieren. We komen ook in contact met instellingen die IPS bij mensen met NAH kunnen aanbieden, door workshops helpen we hen op weg bij de eerste stappen richting implementatie hiervan.

Oproep

Werkt u bij een organisatie die begeleiding, zorg, of re-integratie biedt aan cliënten met niet-aangeboren hersenletsel (NAH) en heeft uw organisatie mogelijk interesse in een methodiek (IPS) om deze doelgroep naar werk te begeleiden?

Of begeleidt u vanuit uw organisatie al mensen met psychische aandoeningen volgens de IPS-methodiek en overweegt u ook IPS te gaan aanbieden aan mensen met NAH?

Of biedt uw organisatie op dit moment al IPS aan mensen met NAH (wellicht in combinatie met een psychische aandoening waarvoor zij in behandeling zijn)?

Dan nodigen we u uit om deze website in de gaten houden. Binnenkort verschijnt hier informatie over hoe u bij kunt dragen aan ons project door een vragenlijst in te vullen.

Projectgroep

Dit onderzoek is uitgevoerd vanuit het Amsterdam UMC en Heliomare door dr. Judith van Velzen (projectleider, Heliomare/Amsterdam UMC), prof. dr. Angela de Boer (Amsterdam UMC) en prof. dr. Coen van Bennekom (Heliomare/Amsterdam UMC).

Voor het tweede deel van het project (het genereren van meer inzicht in de mogelijkheden voor bredere implementatie) is samengewerkt met drs. Diane Bulsink en Mireille Donkervoort van Hogeschool Windesheim.

Voor het vervolgproject wordt ook samengewerkt met Kenniscentrum Phrenos.